IT-SELF Małgorzata Osipczuk, www.it-self.pl, www.terapia-par-wroclaw.com

Portal Pomocy Psychologicznej

E-book
Psychoterapia po ludzku

Stowarzyszenie INTRO

E-book
E-pomoc
Psychologiczna pomoc w Internecie
teoria i praktyka

Stowarzyszenie INTRO

Programy pomocy

Artykuły

Sobota 20 kwietnia 2024

WPŁYW PRZEMOCY W MEDIACH NA ZACHOWANIA DZIECI

Źródło: www.psychotekst.pl

Czy wiesz co ogląda w TV twoje dziecko i jaki to ma wpływ na jego psychikę?

WPŁYW PRZEMOCY W MEDIACH NA ZACHOWANIA DZIECI

Coraz częściej wielu rodziców niepokoi się jak oglądanie telewizji wpływa na rozwój i zachowania ich dzieci. Jest to problem tym ważniejszy, że oglądanie telewizji, czy gry komputerowe to ulubiona i częsta forma aktywności dzieci. Rodzice skarżą się, że gdyby nie stanowcze zakazy, ich pociechy mogłyby spędzać przed telewizorem czy komputerem cały dzień. Nie jest dla nikogo tajemnicą, że bardzo wiele filmów i programów proponowanych w telewizji zawiera elementy przemocy, obrazy agresji i zbrodni. Jak tego typu przekaz wpływa na psychikę dziecka ?. Wielu psychologów uważa, że dziecko kochane, wychowywane w sprzyjających jego rozwojowi warunkach doskonale oddziela rzeczywistość od fikcji. W związku z tym jest niemożliwe, aby sam fakt oglądania obrazów przemocy mógł generować zachowania agresywne w realnym życiu. Rzeczywiście, bezpośredni wpływ oglądania przemocy w mediach na konkretne zachowania polegające na używaniu przemocy jest trudny do udowodnienia. Na nasze zachowania wpływa bowiem wiele czynników. Są one wypadkową osobowości i sytuacji w której się znaleźliśmy. Najważniejsze dla osobowości dziecka, oprócz czynników genetycznych są oczywiście relacje z osobami znaczącymi, a więc matką, ojcem, rodzeństwem. To jakość tych relacji ma decydujące znaczenie dla rozwoju dziecka. Oddziaływanie mediów można określić jako zdecydowanie drugorzędne. Tak naprawdę wpływ na to jak zachowują się dzieci mają przede wszystkim rodzice. Nie należy więc demonizować wpływu mediów, a tym bardziej spychać odpowiedzialność za wychowanie dzieci i ich konkretne zachowania na media.

Czy znaczy to jednak, że możemy przejść do porządku dziennego nad tym co ogląda w TV nasze dziecko ? Otóż nie bardzo. Wiele badań wskazuje, że znaczna "nadreprezentacja" przemocy w mediach, które często wręcz epatują widza obrazami agresji może zmieniać nasze postawy wobec agresji, a nawet sprzyjać procesowi psychopatyzacji. Zmiany mogą dotyczyć każdego ze składników określonej postawy: jej elementu poznawczego, emocjonalnego i behawioralnego. W przypadku postaw wobec agresji, wpływ na element poznawczy polega na kształtowaniu przekonania, że agresja jest powszechna, a akty przemocy są pewną normą. Wpływ na element emocjonalny polega na znieczuleniu, braku jakichkolwiek emocji wobec sytuacji przemocy. Oddziaływanie na element behawioralny polega na kopiowaniu, naśladowaniu konkretnych zachowań. Ten ostatni wpływ prawdopodobnie najlepiej da się zauważyć w przypadku gier komputerowych. Wszystkie te oddziaływania mogą prowadzić do osłabienia wcześniej wyuczonego hamowania zachowań agresywnych, /skoro pokazują je w TV są one normalne/. Poza tym mogą powodować, że utajnione, negatywne uczucia staną się łatwiej dostępne. Dzieci mają wrodzone zdolności i chęć naśladowania, zatem oglądając akty agresji mogą zechcieć je naśladować /mechanizm modelowania/. Zbyt duża "dawka" obrazów przemocy może generować postawy lękowe, uogólnione przekonanie, że świat jest niebezpieczny i wrogi.

Jak wspomniałam trudno udowodnić wpływ oglądania przemocy w mediach na konkretne zachowania dziecka. Można natomiast zbadać jak oglądanie przemocy i korzystanie z gier komputerowych, gdzie głównym elementem gry jest agresja, wpływa na gotowość do zachowań agresywnych, mierzoną za pomocą testów. Wiele badań potwierdza tezę, że oglądanie przemocy w mediach powoduje wzrost gotowości do zachowań agresywnych.

Media często odpierają zarzuty dotyczące zbyt powszechnej obecności przemocy w programach telewizyjnych argumentując, że programy te są odpowiedzią na konkretne zapotrzebowania widzów. Z drugiej strony jednak tę zależność można odwrócić, bowiem to właśnie media są w znacznej mierze odpowiedzialne za kształtowanie potrzeb widzów. Być może inne przekazy powodowałyby inne potrzeby widowni.

Wpływ mediów można analizować posługując się trzema pojęciami: nadawca - przekaz - odbiorca. Oddziaływanie medialne zależy od wieku odbiorcy. Im młodszy odbiorca, tym siła przekazu jest większa. Może z tego wynikać wniosek, że przed niekorzystnym oddziaływaniem medialnym należy szczególnie chronić małe dzieci, które nie dysponują odpowiednim "aparatem poznawczym", by nabrać do przekazu odpowiedniego dystansu. Badania wskazują również, że osoby lepiej wykształcone są bardziej krytyczne wobec przekazu. Duże znaczenie ma również osobowość odbiorcy. Stwierdzono np., że osoby skłonne do konformizmu silniej poddają się wpływom mediów. Oddziaływanie medialne zależy też od rodzaju kanału, którym nadawca się posługuje. Np. przekaz radiowy można uznać za bardziej "inteligentny", bowiem wymaga od odbiorcy więcej wysiłku, uruchamiając jego wyobraźnię. Siła telewizji polega w znacznej części na łatwości odbioru. Nawet jeśli przekaz jest bardziej skomplikowany w sensie znaczeń, kryje w sobie głębszy sens, to odbiorca nie musi w niego wnikać, koncentrując się na tym najbardziej powierzchownym i oczywistym. Powszechność mediów powoduje unifikację postaw, poglądów, stylów życia. Może również kształtować u dzieci nastawienie na bodźce zewnętrzne. Nastawienie to może wypierać tzw. aktywność własną, tłumić kreatywność, potrzebę twórczego działania. Nie chcę zachęcać do zupełnej rezygnacji z TV, chociaż podziwiam ludzi, którzy podjęli taką decyzję. Myślę jednak, że:

Warto wiedzieć, co oglądają w TV nasze dzieci.
Warto dokładnie selekcjonować propozycje programowe TV.
Warto kształtować telewizyjne gusty dziecka.
Warto wreszcie być z dzieckiem podczas oglądania przekazów"trudnych", pokazujących ciemną stronę życia, rozmawiać o nich, tłumaczyć, dawać wsparcie emocjonalne.