IT-SELF Małgorzata Osipczuk, www.it-self.pl, www.terapia-par-wroclaw.com

Portal Pomocy Psychologicznej

E-book
Psychoterapia po ludzku

Stowarzyszenie INTRO

E-book
E-pomoc
Psychologiczna pomoc w Internecie
teoria i praktyka

Stowarzyszenie INTRO

Programy pomocy

Artykuły

Czwartek 21 listopada 2024

Kiedy niepłacenie alimentów jest przestępstwem?

Źródło: www.psychotekst.pl

Bardzo często pojawia się pytanie, czy niepłacenie alimentów jest przestępstwem? Odpowiedź brzmi: tak, ale nie zawsze, lecz po spełnieniu pewnych przesłanek. Z pewnością przestępstwem nie jest samo niewykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku alimentacyjnego.

Przestępstwo tzw. niealimentacji uregulowane zostało w art. 209 Kodeksu karnego. Zgodnie z nim, dopuszcza się go, kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Opisane przestępstwo zagrożone jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 2.

Powyższe oznacza, że aby można było mówić o przestępstwie niealimentacji, muszą zostać łącznie spełnione następujące warunki:

istnieje obowiązek alimentacyjny; obowiązek ten nie musi wynikać tylko z wyroku, lecz wystarczy, że wynika z przepisów ustawy; błędne jest mniemanie, że alimenty należy płacić tylko wtedy, gdy zostaną zasądzone wyrokiem sądowym - obowiązek alimentacyjny najczęściej wynika wprost z ustawy, zazwyczaj z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
osoba zobowiązana "uchyla się" od płacenia alimentów; uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, nr 7-8, poz. 86);
to uchylenie się ma charakter "uporczywy"; zgodnie z orzeczeniami sądowymi, przez "uporczywość" rozumie się zachowanie długotrwałe, powtarzalne, nacechowane złą wolą i nieustępliwością (por. wyrok SN z dnia 27 lutego 1996 r., II KRN 200/95); "Znamię uporczywości łączy w sobie dwa elementy. Jeden z nich charakteryzuje postępowanie sprawcy od strony podmiotowej, a polega na szczególnym nastawieniu psychicznym wyrażającym się w nieustępliwości, chęci postawienia na swoim (obojętne z jakich pobudek), podtrzymywaniu własnego stanowiska na przekór ewentualnym próbom jego zmiany (np. mimo wszczęcia egzekucji cywilnej, przeprowadzenia rozmów ostrzegawczych itp.). (...) Drugi element, obiektywny, polega na trwaniu takiego stanu rzeczy przez pewien dłuższy czas (np. na wstrzymywaniu się z zapłatą kolejnych rat alimentacyjnych co najmniej przez 3 miesiące lub płacenie ich nieregularnie albo w kwotach znacznie niższych od należnych)" (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, nr 7-8, poz. 86);
niepłacenie alimentów powoduje, że naraża się osobę uprawnioną do alimentów na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych; wystarczy natomiast samo narażenie, nie musi koniecznie dojść do opisanego skutku.

Poza tym trzeba dodać, że przestępstwo uchylania się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego stanowi tzw. przestępstwo wnioskowe (patrz osobny artykuł). Oznacza to, jest ono ścigane dopiero na skutek złożenia wniosku przez uprawniony podmiot, którym jest pokrzywdzony (czyli osoba uprawniona do alimentów), organ pomocy społecznej lub organ podejmujący działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jeżeli jednak pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów (chodzi o tzw. fundusz alimentacyjny), wówczas ściganie odbywa się z urzędu.