IT-SELF Małgorzata Osipczuk, www.it-self.pl, www.terapia-par-wroclaw.com

Portal Pomocy Psychologicznej

E-book
Psychoterapia po ludzku

Stowarzyszenie INTRO

E-book
E-pomoc
Psychologiczna pomoc w Internecie
teoria i praktyka

Stowarzyszenie INTRO

Programy pomocy

Artykuły

Czwartek 21 listopada 2024

Obowiązek opuszczenia lokalu zamieszkiwanego wspólnie z ofiarą

Źródło: www.psychotekst.pl

Czym jest nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym?

W pierwszej kolejności należy podnieść, że obowiązek opuszczenia lokalu zamieszkiwanego wspólnie z ofiarą jest tzw. środkiem zapobiegawczym. Oznacza to, że stosuje się go, aby zapobiec bezprawnemu wpływaniu przez podejrzanego (oskarżonego) na przebieg postępowania karnego lub w celu zapobieżenia popełnieniu przez niego kolejnego przestępstwa. Nie jest on więc karą - mimo swojego represyjnego charteru - i stosuje się go zanim rozstrzygnie się, czy dana osoba jest winna stosowania przemocy czy też nie i wymierzy ewentualną karę. Środek ten wprowadzono w 2010 r., a stosować go można od dnia 1 stycznia 2011 r. Jest on jedną z instytucji służących głównie ochronie osób będących ofiarą przemocy domowej, czyli przemocy ze strony najbliższych. W praktyce bowiem zdarzają się sytuacje, gdy osoba znęcająca się nad rodziną, mimo toczącego się postępowania karnego, nadal stosuje przemoc.

Kiedy można nakazać sprawcy opuszczenie lokalu i kto to robi?

Nakazać opuszczenie lokalu (najczęściej mieszkania, domu) zajmowanego wspólnie z ofiarą przemocy może prokurator, a gdy postępowania toczy się już przed sądem - sąd. Istotne jest jednak, że sprawca musi mieć już status podejrzanego, który to status uzyskuje po przedstawieniu mu zarzutów.

Aby sąd lub prokurator mógł nakazać sprawcy opuszczenie mieszkania, musimy mieć do czynienia z popełnieniem przestępstwa z użyciem przemocy na szkodę osoby zamieszkującej wspólnie za sprawcą. Co do zasady więc najczęściej środek ten stosuje się, jeśli doszło do popełnienia przestępstwa znęcania się nad bliskimi, uszkodzenia ciała, stosowania przemocy seksualnej etc.

Nadto, aby organ prowadzący postępowania zastosował tego rodzaju środek, musi zachodzić obawa, że sprawca nadal będzie stosował przemoc. W praktyce to organ stosujący decyduje, czy zachodzi tego rodzaju obawa i zależy to zawsze od okoliczności konkretnej sprawy. Jeśli jednak sprawca groził, że nadal będzie stosował przemoc wobec swojej ofiary, środek ten należy zastosować. Ponadto - co zdaje się być oczywiste - konieczne jest, aby sprawca przemocy zamieszkiwał wspólnie z ofiarą przestępstwa w jednym lokalu. Nie musi być to osoba najbliższa, jednak w praktyce najczęściej dotyczy to przemocy w rodzinie. Nie ma natomiast znaczenia, kto posiada prawo do zamieszkiwania w danym lokalu i na jakiej podstawie. Oznacza to, że można nakazać opuszczenie lokalu również jego właścicielowi.

Jeśli oskarżony o to wnosi, organ stosujący środek może wskazać mu miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe. Nie jest to jednak obowiązek. Co istotne - placówkami wskazanymi do umieszczenia oskarżonego nie mogą być placówki pobytu ofiar przemocy w rodzinie.

Naturalnie nie ma konieczności nakazywania sprawcy opuszczenia lokalu, jeśli w sprawie zastosowano tymczasowe jego aresztowanie. Sprawca jest już wówczas odizolowany i nie zachodzi obawa, że dopuści się kolejnego przestępstwa.

Na jak długo można nakazać sprawcy opuszczenie lokalu?

Środek w postaci nakazu puszczenia lokalu stosuje się na okres do 3 miesięcy, a okresie tym decyduje organ stosujący. Jednakże nie oznacza to, że po 3 miesiącach sprawca zawsze będzie mógł powrócić do mieszkania. Jeśli bowiem organ uzna, że przesłanki do utrzymania nakazu nadal istnieją (czyli sprawca wciąż zagraża najbliższym), można przedłużyć ten czas o dalsze okresy, każdorazowo trwające nie więcej niż trzy miesiące. W praktyce więc sprawca może zostać odizolowany od najbliższych na cały czas trwania postępowania. Należy pamiętać, że przypadku przedłużania okresu trwania środka powyżej trzech miesięcy, decyzje w tym zakresie musi podjąć sąd, a nie prokurator.

Jeśli ustaną przyczyny stosowania opisywanego środka, zostaje on uchylony i sprawca może ponownie zamieszkiwać w lokalu.

Na zakończenie należy podkreślić, że choć opisywany środek stosuje sąd lub prokurator, to jeśli dochodzi do przemocy ze strony danej osoby wobec najbliższych, ofiara może zwrócić się do organu prowadzącego z wnioskiem o nakazanie opuszczenia lokalu. Instytucja ta jest bowiem stosunkowo nowa i jej stosowanie nie zostało jeszcze wystarczająco rozpowszechnione. Warto jest jednak zwrócić organom prowadzącym postępowanie, że istnieją środki chroniące ofiarę przemocy w rodzinie od dalszych ataków ze strony sprawcy i domagać się ich stosowania.