IT-SELF Małgorzata Osipczuk, www.it-self.pl, www.terapia-par-wroclaw.com

Portal Pomocy Psychologicznej

E-book
Psychoterapia po ludzku

Stowarzyszenie INTRO

E-book
E-pomoc
Psychologiczna pomoc w Internecie
teoria i praktyka

Stowarzyszenie INTRO

Programy pomocy

Artykuły

Czwartek 21 listopada 2024

Pomoc w sieci

Źródło: www.psychotekst.pl

Mam problem: o poszukiwaniu wiarygodnej pomocy w sieci

Czasami w swoim życiu dochodzimy do momentu, gdy sytuacja, której doświadczamy, przerasta nas emocjonalnie bądź gdy przeszłe, bolesne wydarzenia powracają do nas, utrudniając nasze obecne funkcjonowanie. Przyznajemy się wtedy nieśmiało przed sobą, że potrzebujemy pomocy kogoś z zewnątrz, by odnaleźć w sobie siłę i drogę do zmiany. Jestem przekonana, że decyzja o wybraniu się do specjalisty może być jednym z ważniejszych kroków w naszym życiu. Jednocześnie nie jest to krok łatwy i wiąże się on czasem z różnymi dylematami. Nieraz czytam na forach internetowych takie oto wypowiedzi: "Chciałabym rozpocząć terapię, ale mieszkam w małej miejscowości i możliwości uzyskania tutaj pomocy są niewielkie", "Chcę chodzić na terapię, ale mieszkam za granicą i obawiam się, że zbyt słabo znam język, bym mógł swobodnie opowiadać o swoich przeżyciach", "Szukałam pomocy, ale pracuję do późna i gdy kończę pracę, to przychodnie i gabinety są już zamknięte", "Tu, na forum, dobrze mi się pisze o swoich problemach, ale nie wyobrażam sobie usiąść naprzeciw psychologa i szczerze opowiadać o tak wstydliwych sprawach", "Ceny terapii są dla mnie zbyt wysokie". Gdy czytam takie słowa, myślę, że bardzo trudna musi być sytuacja, gdy człowiek "odważy się poczuć", że potrzebuje pomocy, a za chwilę okazuje się, że tej potrzeby z tych czy innych przyczyn nie może zaspokoić. Bo, owszem, można szukać książek i artykułów dotyczących naszego problemu, można pisać o tym, co nas boli na forum i czasem to wystarcza, ale czasem też okazuje się, że jest to zbyt mało. Odwołując się do powyższych trudności w rozpoczęciu swojej terapeutycznej podróży, chciałabym przekazać kilka słów o psychoterapii online i o tym, jak poszukiwać wiarygodnej pomocy w sieci. Nie będę tu rozważać kwestii niższości czy wyższości terapii online w stosunku do tradycyjnych spotkań, bo myślę, że o tym zostało już napisane całkiem sporo artykułów, które są dostępne w sieci. Ten artykuł jest skierowany do osób, które chcą spróbować takiej właśnie drogi, a nie bardzo wiedzą, jak tej pomocy szukać i jakimi kryteriami posłużyć się przy wyborze.

Po wpisaniu w wyszukiwarkę terminu "pomoc psychologiczna online" czy "psychoterapia online", pojawia się długa lista stron osób oferujących taką formę pomocy. Wybór nie jest łatwy. Nie ogranicza nas już miejsce zamieszkania, które przy tradycyjnej formie terapii jest istotnym kryterium selekcyjnym. Może się pojawić obawa, że właściwie każdy może "otworzyć" taki gabinet w internecie. W istocie – nie istnieje w Polsce kodeks etyczny terapeuty online i to, czy osoba udzielająca pomocy w sieci kieruje się zasadami etycznymi (zawartymi np. w kodeksie etycznym zawodu psychologa czy też psychoterapeuty danego nurtu), zależy od jej odpowiedzialności. Dlatego, zanim się zainwestuje w terapię online (tak samo jak i w tę tradycyjną), warto znaleźć kompetentnego specjalistę. Chciałabym napisać o paru kwestiach, które wydają mi się istotne przy takich poszukiwaniach.

Przeglądając strony internetowe natknęłam się na taką, na której osoba udzielająca pomocy online nie podała nawet swojego imienia i nazwiska (o ile zrozumiałe jest, że osoby korzystające z pomocy chcą mieć zapewnioną anonimowość, o tyle w przypadku specjalistów jest to już co najmniej przesadna dyskrecja). Nie podaję tego przykładu dla podkreślenia, że warto wiedzieć, w czyje ręce oddaje się swoją intymną sferę, bo to wydaje mi się oczywiste, a dla zobrazowania, jak wielu istotnych informacji potrafią nie podać osoby zajmujące się pomocą online.

Oto kryteria, które uważam za ważne przy wyborze pomocy online.

1. Wykształcenie

Podstawową kwestią przy wyborze specjalisty jest informacja dotycząca jego wykształcenia. Czy jest to osoba, która ukończyła studia? Czy jest to psycholog, psychiatra czy psychoterapeuta? To rozróżnienie jest istotne, bo każdemu z tych zawodów przypisane są zachodzące na siebie, ale jednak w sporej mierze odrębne kompetencje.

Psycholog jest osobą, która ukończyła 5-letnie studia magisterskie (studia psychologiczne są jednolite, tzn., że nie są dzielone na 3-letni licencjat i 2-letnie magisterskie jak większość kierunków) i zajmuje się diagnozą psychologiczną, poradnictwem, doradztwem zawodowym i profilaktyką.
By prowadzić psychoterapię, poza tytułem magistra (niekoniecznie w dziedzinie psychologii) konieczne jest odbycie kilkuletniego szkolenia w jednym z nurtów psychoterapii (psychodynamicznej, behawioralno-poznawczej, systemowej, Gestalt, zorientowanej na proces, ericksonowskiej, itd.). Szkolenie to obejmuje m.in. długotrwały trening grupowy, odbycie własnej psychoterapii i pracę pod superwizją. Psychoterapia jest zamierzonym procesem oddziaływań, którego celem jest leczenie zaburzeń psychicznych, pomoc w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych i w trudnych sytuacjach życiowych oraz rozwój osobowości.
Psychiatra to osoba, która ukończyła studia medyczne ze specjalizacją z psychiatrii i zajmuje się leczeniem (głównie farmakologicznym) zaburzeń i chorób psychicznych, w rzeczywistości wirtualnej jednak jej działalność może bardziej ograniczać się do udzielania porad i określenia, czy w danym przypadku pożądana jest pomoc psychiatryczna.

Zakres pomocy online obejmuje psychoedukację, pomoc interwencyjną oraz poradnictwo i terapię.

2. Doświadczenie (praca w "realu")

Istotną informacją jest też to, czy osoba prowadząca pomoc online działa poza sferą wirtualną, pracując np. w poradni czy prowadząc prywatny gabinet. Jest to ważna wskazówka, informująca o doświadczeniu danej osoby. Ponadto niektórzy terapeuci zapewniają możliwość łączenia terapii tradycyjnej z terapią online. Pozwala to np. umówić się na comiesięczne spotkania w gabinecie, a przez resztę czasu utrzymywać kontakt internetowy. Myślę, że jest to sensowny pomysł, bo nie trzeba wtedy całkowicie rezygnować z bezpośredniego kontaktu, a równocześnie, w przypadku braku możliwości lub chęci, nie ma konieczności cotygodniowego pojawiania się w gabinecie terapeuty. Gdy doświadcza się poważnego dla siebie kryzysu, bywa, że potrzebuje się fizycznej obecności osoby pomagającej, tym samym ta „mieszana” forma terapii jest wtedy bezpieczniejsza i bardziej zgodna z aktualnymi potrzebami. Jeśli wybiera się właśnie taką formę, to trzeba wtedy szukać terapeuty pracującego w miejscu, do którego w razie potrzeby można względnie łatwo dojechać.

3. Do kogo pomoc jest skierowana?

Osoba zajmująca się pomocą online powinna jasno określić, do kogo jej pomoc jest skierowana. Jest to informacja dwojakiego rodzaju. Po pierwsze określająca, w jakich dziedzinach pomagający się specjalizuje (np. przemoc, uzależnienia, kryzysy emocjonalne). Pozwala to nam wybrać specjalistę odpowiedniego do problemu, który chcemy rozwiązać. Po drugie ważne jest zaznaczenie, dla jakich osób pomoc online nie jest dobrym rozwiązaniem.

zaburzeń lub chorób psychicznych, kiedy konieczna jest konsultacja psychiatryczna i rozpoczęcie farmakoterapii; psychoterapia (online, jak i tradycyjna) może być wtedy uzupełniającą formą pomocy;
planowania popełnienia samobójstwa, kiedy ma się poczucie, że przestaje się panować nad myślami samobójczymi; wtedy konieczna jest szybsza i bardziej bezpośrednia interwencja;
doświadczania trudności w sferze kontaktów społecznych (nieśmiałość, lęk), jeśli traktuje się to jako ucieczkę od skonfrontowania się ze swoimi problemami w realnym świecie. Jeśli tak nie jest, to może być to cenny wstęp do przełamania swoich obaw i podjęcia decyzji o spotkaniu z terapeutą w gabinecie;
kiedy już się korzysta z terapii i sięga się po pomoc online, bez informowania o tym swojego terapeuty i w celu omawiania swoich trudności w relacji z nim. Owe trudności lepiej jest rozwiązywać bezpośrednio z terapeutą lub podjąć wspólnie z nim decyzję o zakończeniu kontaktu i wtedy poszukiwać nowej formy pomocy.

4. Zasady etyczne i ochrona prywatności

Osoba udzielająca pomocy online powinna umieścić na swojej stronie zasady etyczne, którymi kieruje się w pracy. Szczególnie ważne jest określenie zasad ochrony prywatności. Główna zasada dotyczy tajemnicy zawodowej, czyli tego, że treść rozmowy i wszystkie powierzone specjaliście informacje nie są przekazywane osobom trzecim. Równie ważne jest wskazanie, jak osoba korzystająca z pomocy może sama zadbać o poufność informacji, czyli poinformowanie o tym, jak zabezpieczyć swój komputer (zapis rozmów) przed dostaniem się w niepowołane ręce. Jeśli owe wskazówki nie są zamieszczone na stronie, to warto się o nie dopytać. Zamieszczenie takich informacji lub ich brak jest dla mnie istotnym sygnałem, na ile osoba udzielająca pomocy dba zarówno o poufność w przechowywaniu danych, jak i poczucie bezpieczeństwa osób korzystających z jej pomocy.

5. Forma kontaktu

synchroniczna – rozmowa odbywająca się w czasie rzeczywistym na czacie, przez gadu-gadu, skype’a lub inne komunikatory;
asynchroniczna - rozmowa polegająca na wymianie maili.

Specjaliści oferujący pomoc online umożliwiają jedną bądź kilka form kontaktu. Warto się tu zastanowić, jaki sposób kontaktu wydaje się być optymalny dla korzystającego z pomocy. Czy potrzebuję czasu, by zastanowić się, co i jak chcę wyrazić? A może wolę od razu reagować na pytania rozmówcy i nie chcę czekać, aż za jakiś czas uzyskam od niego odpowiedź? Czy wolę pisać, czy wolę rozmawiać, słysząc głos rozmówcy i widząc jego twarz?

6. Inne ważne informacje:

zasady płatności (podanie ceny usługi i w przypadku „rozmowy elektronicznej” – czasu trwania sesji, w przypadku wymiany e-maili – ilość znaków);
czas oczekiwania na odpowiedź w przypadku wymiany mailowej;
czy osoby niepełnoletnie mogą korzystać z pomocy online? (jeśli tak, to podanie sposobu wyrażenia zgody przez rodzica/opiekuna);
czy istnieje możliwość odwołania sesji? Jeśli tak, to na jakich zasadach (na ile wcześniej)?

Kryteria, które opisałam w tym artykule, wydają mi się istotne, ale nie oznacza to, że dana strona koniecznie musi spełniać je wszystkie. To, co przede wszystkim budzi we mnie zaufanie, to określenie wykształcenia i doświadczenia specjalisty, zasad prywatności, wspomnienie o ograniczeniach tej formy terapii i brak zdań w stylu: "To jest dla Ciebie doskonałe rozwiązanie" czy "Dołożymy wszelkich starań, aby twoje życie było z każdym dniem szczęśliwsze". Są to tylko chwyty reklamowe nic nie mówiące o kompetencji danej osoby, a robienie z pomagania czystego biznesu w stylu sprzedaży szminek jakoś mi nie odpowiada. Szczególnie uważałabym na obietnice leczenia depresji, fobii, zaburzeń osobowości, itp., bo naobiecywać można dużo, ale z realizacją tego bywa gorzej. Lepiej usłyszeć, że nasz problem powinniśmy rozwiązywać w gabinecie terapeuty czy u psychiatry, niż łudzić się i wydawać pieniądze bez sensu.

O resztę kwestii można (i warto) się zawsze dopytywać. Najważniejsze, żeby samemu sobie odpowiedzieć na pytanie, co jest dla mnie ważne w kontakcie ze specjalistą, zarówno w kontekście specyfiki pomocy online, jak i w ogóle w kontakcie pomocowym, i tego poszukiwać.