IT-SELF Małgorzata Osipczuk, www.it-self.pl, www.terapia-par-wroclaw.com

Portal Pomocy Psychologicznej

E-book
Psychoterapia po ludzku

Stowarzyszenie INTRO

E-book
E-pomoc
Psychologiczna pomoc w Internecie
teoria i praktyka

Stowarzyszenie INTRO

Programy pomocy

Artykuły

Czwartek 21 listopada 2024

Moja babcia ma depresję

Źródło: www.psychotekst.pl

Babcia - sympatyczna, starsza kobieta, piekąca ciastka, opiekująca się wnukami, rozpieszczająca, pobłażająca dziecięcym wybrykom. Wielu z nas nasuwa się taki obraz, gdy słyszymy słowo „babcia”. Niestety nieraz nasza ukochana babcia bardzo cierpi, zamyka się w domu, mówi głównie o chorobach, traci chęć życia.

Co sobie wtedy myślimy?

"Zestarzała się, stała się zrzędliwa, to naturalne, że choruje"?
Warto jednak zainteresować się tym, czy jej cierpienie i zachowanie nie jest spowodowane rozwijającą się depresją.

Wiek podeszły, który często nazywany jest starością, stanowi naturalny etap życia każdego człowieka. Przeważnie obawiamy się starości, unikamy myślenia o niej, gdyż kojarzy nam się negatywnie z niedołężnością, demencją. To okres, w którym pojawiają się nowe i nasilają obecne choroby, pogarsza się funkcjonowanie fizyczne, człowiek staje się bardziej zależnym od otoczenia, najbliższych1. Starość łączy się też nieodzownie z różnymi utratami - umierają rodzice ("teraz ja jestem następny"), znajomi, współmałżonkowie, dzieci podrosły, założyły swoją rodzinę. Wzrasta lęk przed samotnością, obawa, że "umrę w samotności i nikt nie będzie wiedział o tym". Przejście na emeryturę, pogorszenie sytuacji finansowej, poczucie nieporadności, izolacji może powodować odsunięcie się w cień, skupienie na sobie oraz stopniowe pogarszanie samopoczucia¹.

Najczęstsze przyczyny depresji u osób starszych¹:

Psychologiczne - utrata pozycji zawodowej, społecznej, osób bliskich, celów życiowych
somatyczne - miażdżyca, starzenie się układu nerwowego, choroby układu krążenia, upośledzone krążenie mózgowe, złe odżywianie. Niektóre leki stosowane w leczeniu tych chorób mogą wywoływać objawy depresyjne.
wcześniejsze przeżywanie depresji i jej obecny nawrót

Depresja w wieku podeszłym jest podstępną chorobą, często niezauważalną i myloną z postępującym pogarszaniem się funkcjonowania starszej osoby². Wbrew pozorom, jest jednym z najczęstszych zaburzeń psychicznych, doświadczanych w tym wieku^1,3. Nie powinna być traktowana przez lekarzy i rodzinę jako normalny stan związany z wiekiem, lecz jako choroba, którą można wyleczyć. Łatwo jest nie zauważyć, że babcia cierpi z powodu depresji, ponieważ zwykle przejawia się ona w następujący sposób^1,2,3:

spadek zainteresowań (zwłaszcza światem zewnętrznym), apatia, poczucie winy z powodu "bycia ciężarem" dla rodziny
zaburzenia nastroju, rozpacz, niepokój, lęk, przekonanie o własnej klęsce materialnej
problemy z pamięcią, koncentracją. Można pomylić je z rozpoczynającą się demencją i nieodwracalnym pogorszeniem możliwości umysłowych
spadek energii, wolne poruszanie się, zmęczenie. Zwykle traktujemy te objawy jako naturalne w tym wieku, związane ze słabnącym organizmem
bezsenność, utrata wagi
różnorodne objawy somatyczne. Z jednej strony mogą być spowodowane realnymi chorobami organizmu starszej osoby, natomiast z drugiej strony mogą być objawami depresji, która często u seniorów "ukrywa się" za "maską" dolegliwości i bólów (bóle mięśni, świąd, trudności z wypróżnianiem).

Niezauważana i nieleczona depresja u osoby starszej może stać się "cichym zabójcą" poprzez pogarszanie przebiegu współwystępujących chorób somatycznych¹. Istnieje również pogląd, iż osłabia ona układ immunologiczny (odpornościowy), co powoduje zwiększoną podatność na zachorowania, nasilenie istniejącej choroby lub nawet śmierć². Inną, dramatyczną konsekwencją nieleczonej depresji może być samobójstwo. Niestety w tej grupie wiekowej nie stanowi ono rzadkości, a wręcz przeciwnie - współczynnik zgonów samobójczych jest stosunkowo wysoki. Starsza osoba odbiera sobie życie zwykle skutecznie¹. Zazwyczaj "nie woła o pomoc" w ten sposób, a nawet jeśli - wołanie to może być odebrane jako pomyłka w dawce leków albo objaw demencji.

poczucie izolacji, bycia niepotrzebnym, znalezienia się poza społeczeństwem
poczucie bycia gorszym, życia na marginesie rodziny i bycia niedostrzeganym
obarczanie się poczuciem winy za kłopoty sprawiane rodzinie przez gorsze funkcjonowanie i zwiększoną potrzebę opieki
trudności materialne i niemożność pogodzenia się z przejściem na emeryturę
bycie oddanym do domu pomocy społecznej, czy tzw. domu starców.

zatroszcz się o rodzica, czy babcię/dziadka, interesuj się tym, co u niego się dzieje, odwiedzaj go
sprawdzaj czasem, czy czegoś nie potrzebuje, bo być może sam/a nie chce cię o to prosić.
próbuj znajdywać coś, w czym mógłby pomóc, co mógłby robić, by czuć się potrzebny waszej rodzinie
zapraszaj na uroczystości rodzinne
zachęcaj do ruchu, wyjścia z domu, odwiedzania znajomych, którzy pozostali
rozmawiaj i słuchaj
nie lekceważ występujących objawów chorób, ale zwróć uwagę, czy nie są związane z depresyjnością (zwłaszcza te nieuzasadnione medycznie)
kiedy podejrzewasz, że osoba może przeżywać depresję, zachęć ją do wizyty u lekarza. Włączenie leku przeciwdepresyjnego może poprawić jej samopoczucie.

Wbrew powszechnym przekonaniom, wiek podeszły może być radosnym etapem życia, jeżeli człowiek potrafi się z nim pogodzić (szczególnie z ograniczeniami) i znaleźć choć odrobinę przyjemności. Ważnym jest znalezienie swojego nowego miejsca w świecie, w którym osoba starsza czuje się wartościowa i potrzebna. Można ułatwić to babci czy dziadkowi troszcząc się o nich tak, jak oni dawniej o nas. Niewątpliwie są oni dla nas cennym źródłem wiedzy historycznej, dotyczącej czasów ich młodości Można się też nauczyć od nich tajników pieczenia ciast (według niezawodnych "babcinych" przepisów), czy przygotowywania tradycyjnych, świątecznych potraw. Jeanne Moreau powiedziała kiedyś: "Starzejący się ludzie są jak muzeum: nieważna jest fasada, ważna jest zawartość". "Czy jest coś bardziej przyjemnego niż starość otoczona młodością, która chce się czegoś nauczyć?" (Cyceron).