IT-SELF Małgorzata Osipczuk, www.it-self.pl, www.terapia-par-wroclaw.com

Portal Pomocy Psychologicznej

E-book
Psychoterapia po ludzku

Stowarzyszenie INTRO

E-book
E-pomoc
Psychologiczna pomoc w Internecie
teoria i praktyka

Stowarzyszenie INTRO

Programy pomocy

Artykuły

Środa 30 października 2024

Co to są przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego?

Źródło: www.psychotekst.pl

Istnieje pewna grupa przestępstw, których ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego (w tzw. trybie prywatnoskargowym). Oznacza to, że prokurator czy Policja co do zasady nie wniosą aktu oskarżenia, lecz możliwość w tym zakresie należy do pokrzywdzonego, który nazywany jest wówczas oskarżycielem prywatnym.

Wszczęcie postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego następuje poprzez wniesienie prywatnego aktu oskarżenia do sądu (tak art. 14 § 1 kodeksu postępowania karnego, ;dalej „k.p.k.”). Wymogi co do aktu oskarżenia są mocno odformalizowane i akt taki może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie (art. 487 k.p.k.), choć oczywiście lepiej jest, jeżeli akt taki zawiera dokładne uzasadnienie stawianych zarzutów.
Poza tym należy w prywatnym akcie oskarżenia przytoczyć inne dane, które muszą wystąpić w każdym piśmie procesowym (np. oznaczenie wnoszącego pismo i jego adres, oznaczenie sądu, do którego akt oskarżenia jest kierowany, datę i podpis składającego pismo).

Opłata za wniesienie prywatnego aktu oskarżenia wynosi 300 zł (osoby, których nie stać na jej poniesienie, mogą się starać w sądzie o uzyskanie zwolnienia od opłaty).

W polskim prawie przestępstwami ściganymi z oskarżenia prywatnego są następujące przestępstwa:

naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwające do 7 dni (art. 157 § 4 k.k.),
przestępstwo zniesławienia (pomówienie; art. 212 k.k.),
przestępstwo znieważenia (zniewaga; art. 216 k.k.),
naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.).

Jak widać, chodzi o przestępstwa o mniejszej społecznej szkodliwości, które przede wszystkim godzą w dobra osobiste samego pokrzywdzonego.

Oskarżyciel prywatny ma pełne prawa strony. Przykładowo ma więc prawo zadawania pytań, składania wniosków (np. wniosek dowodowy), może wnieść apelację.

W sprawach z oskarżenia prywatnego zwykłe postępowanie sądowe poprzedza tzw. posiedzenie pojednawcze, na którym strony mogą zawrzeć ugodę, co kończy sprawę. W razie niedojścia stron do pojednania, sędzia kieruje sprawę na rozprawę.

Pamiętać przy tym należy, że przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego bardzo szybko ulegają przedawnieniu. Zgodnie z art. 101 § 2 k.k., karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Aby więc uniknąć przedawnienia, należy przed upływem wskazanych okresów wnieść do sądu prywatny akt oskarżenia.